Diagnoza i terapia zaburzeń przetwarzania słuchowego Neuroflow. Neuroflow® to trening dla dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego (tzw. centralnymi zaburzeniami słuchu) oraz dla dzieci z grupy ryzyka tych zaburzeń od 4 roku życia. Trening Neuroflow dostępny jest on-line poprzez specjalnie przygotowaną platformę internetową. Przykładowymi grami ćwiczącymi przetwarzanie słuchowe są: • rozpoznaj dźwięk - gra polegająca na wytwarzaniu dźwięków przy użyciu domowych przedmiotów (klucze, monety, książki, szklanki, garnki) bez wzrokowego feedbacku. Dziecko ma za zadanie zgadywać co wydało określony dźwięk; • uważne słuchanie - zabawę można Cel: Celem pracy jest przedstawienie trzech różnych profili rozwoju psychoruchowego dzieci z zaburzeniami słuchu, otrzymanych za pomocą KORP: dziecka prelingwalnie głuchego, dziecka z jednostronną głuchotą oraz dziecka z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego. Zaburzenie przetwarzania słuchowego jest skutkiem nieprawidłowo działającego ośrodkowego układu nerwowego – układ słuchowy uszkodzony jest w części centralnej. Wyjaśnia to zatem, dlaczego trudności słuchowe występują pomimo braku stwierdzonego niedosłuchu. Przyczyny zaburzeń przetwarzania słuchowego: . Fot: KatarzynaBialasiewicz / Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD) to zaburzenia zmysłu słuchu spowodowane nieprawidłowościami na poziomie centralnego układu nerwowego. Ich istotą są trudności w słyszeniu dźwięków w hałaśliwym środowisku oraz niezdolność do ich prawidłowego różnicowania. W przypadku centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego terapia jest jedyną najskuteczniejszą metodą leczenia. Zajęcia psychologiczno-logopedyczne trwają wiele miesięcy. Wymagają zatem cierpliwości i systematyczności. Opierają się głównie na stymulacji słuchu za pomocą różnych bodźców. Co się kryje pod pojęciem centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego? Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. Central auditory processing disorder, CAPD), inaczej niedosłuch centralny, to zespół objawów wynikający z uszkodzenia zmysłu słuchu pomimo prawidłowej budowy anatomicznej uszu. Mimo że chory nie jest osobą niesłyszącą, ma problem z właściwym różnicowaniem dźwięków. Ogólnie rzecz biorąc – słyszy i rozpoznaje je inaczej niż zdrowe osoby w jego otoczeniu. Na wystąpienie CAPD szczególnie narażone są dzieci, choć niedosłuch centralny może towarzyszyć także ludziom w podeszłym wieku, u których zmysł słuchu uległ uszkodzeniu i pomimo zaleceń nie noszą one aparatu słuchowego. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego można rozpoznać już w pierwszych latach życia dziecka, gdy ma ono kłopoty z mową, artykulacją dźwięków oraz pisaniem, ponieważ nie słyszy prawidłowo. Zobaczcie, na czym polega badanie słuchu: Zobacz film: Badanie słuchu. Źródło: 36,6 Przyczyny centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego Jedną z częstych przyczyn CAPD u dzieci jest niedotlenienie mózgu w czasie porodu, ale uszkodzenie słuchu może pojawić się również w późniejszym etapie życia. Zdarza się, gdy dziecko boryka się z przewlekłymi stanami zapalnymi w okolicach uszu, miało urazy głowy lub zapalenie opon mózgowych w dzieciństwie. Niedosłuchowi centralnemu sprzyjają także zaniedbania wychowawcze np. brak nauki mowy i prawidłowej stymulacji słuchu w okresie niemowlęcym. U osób starszych zaburzenia przetwarzania słuchowego wiążą się najczęściej z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego. Na niedosłuch narażone są zwłaszcza osoby z rozpoznanymi nowotworami, toksycznymi zatruciami lub po udarach. Przyczyną zaburzeń mogą być też zmiany degeneracyjne, które pojawiają się z wiekiem oraz tzw. deprywacja słuchowa. Jest to ograniczenie odbierania bodźców zewnętrznych spowodowane długotrwałym niedosłuchem i niechęcią do noszenia aparatu słuchowego. Objawy CAPD Osoby z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego nie są głuchonieme. Mogą słyszeć normalnie pod warunkiem, że nic innego nie rozprasza ich uwagi. Niedosłuch centralny można podejrzewać, gdy człowiek (dziecko): słyszy gorzej w momencie hałasów dobiegających z zewnątrz, ma trudności z lokalizacją i identyfikacją dźwięków, nie rozumie sensu wypowiedzi osoby, z którą rozmawiają, boryka się z częstymi bólami głowy, ma problem z wykonaniem polecenia podanym długim ciągiem słów, bywa zmęczone/y długotrwałym hałasem, ma trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem zasłyszanych treści, mówi niepoprawnie z powodu kłopotów z intonacją, nieustannie myli jednakowo brzmiące słowa. U dzieci CAPD bardzo często jest przyczyną kłopotów w szkole. Nie potrafią one poprawnie pisać ani czytać. Nie umieją także skupić uwagi na lekcji, co przekłada się na słabe oceny. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – diagnoza Rozpoznanie niedosłuchu poprzez badanie centralnego przetwarzania słuchowego nie jest wcale łatwe, ponieważ audiogram u osoby chorej może być prawidłowy. Oprócz audiometrii tonalnej i impedancyjnej potrzebna jest także otoemisja ślimakowa, która polega na dostarczaniu różnych dźwięków do ucha zewnętrznego pacjenta i ocenie jego słuchu. Badaniem obowiązkowym jest również test BERA, czyli analiza potencjałów słuchowych pnia mózgu. Niezbędna jest też opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej, która będzie określała iloraz inteligencji chorego. Leczenie centralnego zaburzenia przetwarzania słuchowego U osoby z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego ćwiczenia stymulujące zmysł słuchu to jedyna forma leczenia tej przypadłości. Nie ma bowiem leków, które mogą złagodzić niedosłuch. Terapia logopedyczna trwa nawet kilka miesięcy. Od chorego wymaga się systematyczności i regularności w ćwiczeniach. Jeśli jest to dziecko, rodzic powinien ćwiczyć z nim w domu. W niektórych centrach diagnostycznych można wypożyczyć tzw. Stymulację Polimodalną Percepcji Sensorycznej (SPPS). Jest to dość nowa metoda terapii dla osób z niedosłuchem. Polega na połączeniu treningu zmysłu słuchu, dotyku i wzroku jako jednego elementu leczenia. Chorym z CAPD poleca się też trening Neuroflow (opiera się na słuchaniu, a następnie powtarzaniu dźwięków) oraz trening Tomatisa lub Berarda. Technika powinna być dobrana stosownie do potrzeb i wieku pacjenta. Bibliografia: 1. A. Skoczylas, M. Lewandowska, A. Pluta, Z. Kurkowski, H. Skarżyński, Ośrodkowe zaburzenia słuchu – wskazówki diagnostyczne i propozycje terapii, w: „Nowa Audiofonologia”, vol. 1, nr 1, s. 11–18. Jedną z przyczyn trudności w uczeniu się dzieci są zaburzenia przetwarzania słuchowego: trudności w rozumieniu mowy w szumie, problemy z różnicowaniem dźwięków, kłopoty z pamięcią i uwagą słuchową. Uczniowie często dekoncentrują się na lekcjach, wypowiadając się, zniekształcają słowa, przestawiają szyk wyrazów i zmieniają treść powtarzanych zdań. Przyczyny tych objawów mogą być różne. Jedną z nich jest zaburzone przetwarzanie słuchowe. Prawidłowy odbiór dźwięków z otoczenia zależy zarówno od dobrego funkcjonowania ucha, czyli dobrej czułości słuchu, jak i od sprawności procesów analizy impulsów nerwowych, dostarczanych przez nerw słuchowy z ucha do mózgu. Dopiero gdy te dwa elementy układu słuchowego funkcjonują prawidłowo, możemy łatwo i bez wysiłku komunikować się w różnorodnych sytuacjach – także tych niekomfortowych akustycznie, np. na ulicy, w grupie osób lub w przestrzennej sali, gdzie dźwięki odbijają się i zniekształcają od pustych ścian. Problemy słuchowe mogą być wynikiem uszkodzenia „centralnej” – czyli nerwowej – części układu słuchowego. Trudności w przetwarzaniu informacji na drodze słuchowej są zespołem objawów, które wynikają z różnego typu zaburzeń w obrębie ośrodkowej części układu słuchowego i najczęściej występują przy prawidłowej czułości słuchu (Senderski 2014, s. 77–81; 2002). Przetwarzanie słuchowe Przetwarzanie informacji zmysłowej na sygnały nerwowe odbywa się w mózgu, który nieustannie je interpretuje i nadaje im znaczenie. Prawidłowe słyszenie zależy nie tylko od fizycznej sprawności ucha, ale również od procesów przetwarzania informacji słuchowej, zachodzących na wyższych piętrach drogi słuchowej. Przetwarzanie słuchowe obejmuje funkcje słuchowe wyższego rzędu, takie jak dyskryminacja słuchowa, lokalizacja źródła dźwięku i czasowe przetwarzanie sygnałów akustycznych (ASHA 1996, s. 41–54; 2005, Zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. Auditory Processing Disorders, APD) dotykają od ok. 2–3% (Chermak i wsp. 1998, s. 452–465; Wilson 2003, s. 123–126) do nawet 7% populacji dzieci w wieku szkolnym (Musiek, Gollegly, Lamb, Lamb 1990, s. 372–383). Trudności związane z ośrodkowymi zaburzeniami słuchu mogą istotnie wpływać na różne sfery rozwoju i sukces edukacyjny dzieci, na zdolności nabywania umiejętności czytania i pisania. Z tego powodu niezwykle ważne jest wczesne rozpoznanie zaburzeń oraz wdrożenie skutecznych działań terapeutycznych (Bogdanowska 2008, s. 9–12). Działania profilaktyczne są jedną z możliwości zapobiegania zaburzeniom słuchu, zarówno niedosłuchom, jak i zaburzeniom centralnym słuchu, poprzez prowadzenie przesiewowych badań słuchu, monitorowanie poziomu hałasu i przeciwdziałanie powstawaniu nadmiernego hałasu w szkołach, podnoszenie świadomości nauczycieli i uczniów oraz poprzez właściwe wychowanie słuchowe (Bogdanowska 2011, s. 109–124; Borowiecka 2015, s. 46–53; Rostkowska 2015, s. 135–142). Szacuje się, że w populacji dziecięcej zaburzenia przetwarzania słuchowego ma 1/3 dzieci z dysleksją rozwojową (Dawes i Bishop 2011, s. 432–436) i połowa dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce (Sharma, Purdy i Kelly 2009, s. 706–722). Na powstanie zaburzeń procesów przetwarzania słuchowego mogą mieć wpływ problemy w okresie noworodkowym: wcześniactwo, niedotlenienie w czasie porodu, urazy okołoporodowe, stany zapalne mózgu i opon mózgowych, urazy czaszkowo-mózgowe, częste zapalenia ucha środkowego, częste sączkowanie uszu, zbyt późne zastosowanie aparatu w niedosłuchu, czyli obwodowe uszkodzenia słuchu, uwarunkowania genetyczne, uszkodzenia toksyczne. Wczesne wykrycie zaburzeń przetwarzania słuchowego zwiększa szanse na skuteczną ich rehabilitację i zapobieżenie trudnościom w komunikacji i nauce. Dlatego tak ważna jest wielospecjalistyczna diagnoza (medyczna – audiologiczna, neurologiczna, logopedyczna, pedagogiczna, psychologiczna), która jest podstawą rozpoczęcia działań terapeutycznych. Od kilku lat w Polsce jest dostępny program do diagnozy i terapii dzieci z APD – Neuroflow, Aktywny Trening Słuchowy. Diagnostyka centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego (APD) opiera się na behawioralnych testach psychoakustycznych, które pozwalają na ocenę sprawności przetwarzania słuchowego – tzw. wyższych funkcji słuchowych (Senderski 2014, s. 77–81). Platforma diagnostyczna APD-Medical umożliwia wykonanie baterii testów wyższych funkcji słuchowych: testu reakcji słuchowej i wzrokowej, adaptacyjnego, jednosylabowego testu rozumienia mowy w szumie, testu sekwencji częstotliwości, adaptacyjnego testu rozdzielczości czasowej układu słuchowego, adap- tacyjnego testu rozdzielczości częstotliwościowej oraz rozdzielnousznego testu liczbowego (Senderski, Iwanicka--Pronicka, Joanna Majak, Walkowiak, Dajos 2016, s. 99–106, Przybyla 2017, s. 113–125). Celem diagnozy wyższych funkcji słuchowych jest potwierdzenie lub wykluczenie zaburzeń przetwarzania słuchowego oraz ocena ich zakresu i głębokości. W procesie diagnostycznym konieczna jest ścisła współpraca audiologa z logopedą i psychologiem w celu uzyskania pełnej informacji o obrazie klinicznym pacjenta. Brytyjskie Towarzystwo Audiologiczne wyróżnia trzy podtypy zaburzeń przetwarzania słuchowego, w zależności od etiologii:POLECAMY APD rozwojowe (developmental), które rozpoznaje się u dzieci z objawami APD, których czułość słuchu jest w normie i u których nie stwierdzono innej przyczyny zaburzeń słuchu ani czynników ryzyka; u części tych osób objawy mogą utrzymać się do wieku dorosłego, APD nabyte (acquired), w których prawdopodobną przyczyną APD są czynniki działające w okresie płodowym i noworodkowym, prowadzące do mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego (OUN), takie jak wylew dokomorowy, niedotlenienie okołoporodowe, wcześniactwo, wysoki poziom bilirubiny, cytomegalia, toksoplazmoza czy infekcje wirusowe (grypa), APD wtórne (secondary) do niedosłuchu zarówno odbiorczego, jak i przewodzeniowego, występujące już po jego ustąpieniu, np. spowodowane przewlekłym wysiękowym zapaleniem ucha środkowego; mechanizm powstania zaburzeń wynika z deprywacji słuchowej, w okresie dynamicznego rozwoju funkcji słuchowych we wczesnych latach życia (British Society of Audiology 2011; Senderski 2014). W codziennej praktyce terapeutów spotykane są różnorodne objawy zaburzeń słuchu u dzieci. Badania wykazały, że z punktu widzenia patofizjologii i mechanizmów prowadzących do tych zaburzeń możemy obserwować jeden lub kilka profili klinicznych APD. Każdy z nich ma inne objawy i przysparza innych trudności dziecku. Są to: zaburzenia uwagi słuchowej i rozumienia mowy w hałasie, zaburzenia fonologiczne i percepcji czasowych aspektów dźwięku, zaburzenia wymiany informacji słuchowej pomiędzy półkulami przez ciało modzelowate (deficyt integracji). Każdy z tych podtypów różni się objawami i sposobami terapii. Zaburzenia fonologiczne są klasyczną postacią ośrodkowych (centralnych) zaburzeń słuchu. Ich istotą są zaburzenia identyfikacji, różnicowania i zapamiętywania cech akustycznych dźwięków mowy w hałasie. Dzieci z tego podtypu mają problemy z różnicowaniem fonemów, co przekłada się na trudności w czytaniu i pisaniu oraz często współwystępujące wady wymowy. Przyjmuje się, że przyczyną tego typu zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie struktur nerwowych, zlokalizowanych w lewym płacie skroniowym. Problem z rozumieniem mowy w hałasie u tych dzieci wynika głównie z obniżonej precyzji analizy czasowej i kodowania zmian wysokości dźwięku, a nie problemów z koncentracją uwagi. Zaburzenia uwagi słuchowej są w dużej mierze nabyte z powodu niewłaściwego wychowania słuchowego lub deprywacji słuchowej we wczesnym dzieciństwie. Dzieci z zaburzeniami uwagi słuchowej mają duże trudności w rozumieniu mowy w szumie w niekorzystnych warunkach akustycznych (w hałasie), szczególnie gdy równocześnie mówi kilka osób. Zaburzenia integracji są stosunkowo rzadkie i najczęściej uwarunkowane genetycznie. Dzieci z tego podtypu mają trudności w zadaniach wymagających dobrej współpracy prawej i lewej półkuli mózgowej, takich jak: rozumienie ze słuchu, rysowanie, pisanie i czytanie, taniec oraz wykorzystanie i stosowanie prozodycznych cech mowy ( odpowiedniego natężenia, intonacji, dynamiki, tempa mówienia). Przyczyną tych problemów są nieefektywne procesy wymiany między prawą i lewą półkulą mózgową w związku z niedojrzałością lub uszkodzeniem łączącego je ciała modzelowatego (spoidła wielkiego mózgu) oraz połączeń pomiędzy mózgiem i móżdżkiem (Borowiecka 2015, s. 46–53, Aktywny trening słuchowy Jedną z możliwości wspierania uczniów z zaburzeniami przetwarzania słuchowego jest aktywny trening słuchowy. Usprawnia on komunikację językową uczniów, co potwierdzają wywiady z rodzicami objętych nim dzieci. Badania naukowe pokazują, że dzięki plastyczności i zdolności do zmian mózgu (z wykorzystaniem ukierunkowanych strategii i procedur adaptacyjnych) można doprowadzić do tego, że poprawi się trwale zdolność przetwarzania bodźców słuchowych (Mass 2007, s. 46–59). Głównym elementem postępowania terapeutycznego wobec dzieci z APD, obok zastosowania systemów wspomagających słyszenie, tzw. systemów FM, jest trening słuchowy, którego celem jest poprawa tzw. wyższych funkcji słuchowych. Niewątpliwą zaletą jest możliwość prowadzenia treningu zarówno w gabinecie terapeutycznym, jak i w domu, z jednym z rodziców. Ćwiczenia są podzielone na trzy etapy. Każdy etap treningu słuchowego poprzedza diagnoza, na podstawie której przygotowywany jest indywidualny program terapeutyczny. Sesje terapeutyczne odbywają się 3 razy w tygodniu, przy czym każda trwa ok. 25–30 min. Cała trzyetapowa terapia trwa około 6–8 miesięcy. U niektórych dzieci w terapii wykorzystuje się ćwiczenia usprawniające podstawowe procesy przetwarzania czasowego dźwięków, czyli między innymi różnicowanie wysokości i długości oraz percepcję kolejności dźwięków. Program terapeutyczny zawiera bogaty, dostosowany do różnych grup wiekowych materiał słowny, opowiadania, wiersze, zagadki (zob. Bula, Niesporek-Szamburska 2004, s. 13–55). Dzięki temu poszerza kompetencje językowe, usprawnia funkcje językowe, zwłaszcza umiejętności fonologiczne, wzmacnia pamięć sekwencyjną (zob. Cieszyńska, Korendo 2007, s. 293–318), wydłuża pamięć słuchową, poprawia przetwarzanie słuchowe i językowe (recepcja mowy – rozumienie, produkcja mowy – powtarzanie), doskonali sprawność artykulacyjną – wyrazistość artykulacyjną, wzmacnia prozodię, poprawia umiejętności komunikacyjne – umiejętności uważnego słuchania, nadawania komunikatów (zob. Kurkowski 2013, s. 26–34). Poprawia różnicowanie dźwięków mowy, usprawnia percepcję mowy – słuch fonemowy, pamięć słuchową, wzorce słuchowe wyrazów pozbawionych znaczeń (zob. Domagała Mirecka 2014, s. 129–164; Rocławski 1995, s. 13–27; Styczek 1982, s. 9–17; Szeląg, Szymaszek 2006, s. 14–27). Poprawia ukierunkowanie i wydłużenie uwagi słuchowej, wzmacnia emocje – wiarę w siebie. Różnorodność języka naturalnego, zawartego w ćwiczeniach, oraz włączenie do ćwiczeń języka literackiego, niezależnie od poprawy przetwarzania słuchowego, usprawnia również procesy językowe – poszerza wiedzę leksykalną i syntaktyczną, doskonali sprawność narracyjną – umiejętność budowania wypowiedzeń, a poprzez wielokrotne powtarzanie prawidłowo brzmiących wyrazów poprawia się wyrazistość artykulacyjna, często niedoskonała u młodszych dzieci. Sesje treningowe, w czasie których dziecko wspólnie z rodzicem ćwiczy rozumienie tekstów, tzn. słucha opowiadań, wierszy, baśni, odpowiada na pytania oraz ma możliwość rozmowy na temat słyszanych treści, poprawia umiejętności komunikacyjne, umiejętność uważnego słuchania oraz nadawania komunikatów – umiejętności ważne w procesie uczenia się. Dla każdego dziecka z rozpoznaniem zaburzeń przetwarzania słuchowego (APD), dobierany jest optymalny, zindywidualizowany program terapeutyczny. Trening słuchowy w praktyce logopedycznej Aktywny Trening Słuchowy stał się inspiracją do opracowania przez autorkę innowacji pedagogicznej „Neuroflow – drogą do lepszych efektów w procesie uczenia się dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego” Innowacja pedagogiczna realizowana była od stycznia 2017 r. do grudnia 2017 r. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 1 w Olsztynie. Jej celem było podniesienie poziomu sprawności językowych i komunikacyjnych oraz przetwarzania słuchowego uczniów objętych wsparciem Poradni. W innowacji wykorzystano pierwszy w Polsce interaktywny trening wyższych funkcji słuchowych Neuroflow. Aktywny Trening Słuchowy prowadzony był on-line – dostępny na platformie internetowej.. Udział dzieci i rodziców w tym przedsięwzięciu był dobrowolny. Badania prowadzone przez autorkę pozwoliły pogłębić diagnozę wyższych funkcji słuchowych 155 dzieci i młodzieży, u których zdiagnozowane zostały trudności edukacyjne z obszaru niezidentyfikowanych dotychczas przyczyn trudności. W Aktywnym Treningu Słuchowym uczestniczyło 51 dzieci. Udział w terapii był możliwy po: przeprowadzonej diagnozie wyższych funkcji słuchowych programem Neuroflow,... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 6 wydań magazynu "Forum Logopedy" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź Coraz częściej w Poradni pojawiają się dzieci z diagnozą zaburzeń przetwarzania słuchowego. Informacja o wykryciu APD słusznie niepokoi rodziców, ponieważ dobre słyszenie jest podstawą efektywnego komunikowania się. Jak wynika z danych, aż 30% dzieci z dysleksją i 40-50% dzieci z trudnościami w nauce ma właśnie zaburzenia przetwarzania słuchowego. Co oznacza CAPD? Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (central auditory processing disorder - inaczej zwane CAPD lub auditory processing disorder – APD), to zespół objawów wynikających z nieprawidłowego funkcjonowania wyższych funkcji słuchowych, przy prawidłowym słuchu fizycznym (brak ubytku słuchu). Dotyczą niewłaściwego przetwarzania bodźców słuchowych, rozpoznawania i interpretacji dźwięków, w tym również dźwięków mowy, a nie zaburzonego słyszenia samego w sobie (dziecko słyszy - podstawowe badania słuchu nie wykazują problemów, lecz nie słucha — zachowuje się i funkcjonuje podobnie do dzieci z niedosłuchem, co można porównać do sytuacji osoby znajdującej się w obcym kraju, nieznającej miejscowego języka - taka osoba słyszy otaczające ją rozmowy, lecz nic z nich nie rozumie). Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego stawia głównie lekarz audiolog lub uprawnieni specjaliści. Jednakże, biorąc pod uwagę złożony aspekt problemu, w proces diagnostyczny często zaangażowany także logopeda, pedagog, psycholog. Objawy: nierozróżnianie podobnych dźwięków mowy; nadwrażliwość na dźwięki; subiektywne odczucie deprywacji w zakresie stymulacji akustycznej, trudności ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu; zaburzenia rozumienia mowy zniekształconej; problemy z lokalizacją źródła słyszanych dźwięków; kłopoty z oceną natężenia, wysokości, długości, kolejności słyszanych dźwięków; brak umiejętności selekcjonowania bodźców słuchowych; trudności ze skoncentrowaniem się na bodźcach słuchowych; zaburzenia mowy (nieprawidłowa artykulacja głosek, niewłaściwa wymowa słów); obniżona pamięć słuchowa; deficyty w zakresie uczenia się drogą słuchową. Dzieci, u których występują Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, pomimo prawidłowego rozwoju intelektualnego, najczęściej mają trudności w rozumieniu mowy, ze zrozumieniem poleceń (zwłaszcza złożonych) i skupieniem uwagi, niekiedy poprawną artykulacją, co w konsekwencji powoduje liczne problemy w szkole, między innymi z czytaniem, formułowaniem ustnym i pisemnym dłuższych form wypowiedzi oraz z zapamiętywaniem usłyszanych informacji. Wtórną reakcją na odczuwane przez dzieci trudności w związku z APD oraz niewystarczającymi sukcesami w nauce, często są zaburzenia emocjonalne, skutkujące obniżoną samooceną, tendencją do wycofywania się z aktywności opartych na funkcjach słuchowo – językowych. W związku z powyższym tak bardzo istotną jest wczesna, właściwa diagnoza dziecka, która pozwoli uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej. Na co zwrócić uwagę? Występowanie CAPD można podejrzewać, jeśli u dziecka zaobserwujemy: trudności ze zrozumieniem wypowiedzi w niekorzystnych warunkach akustycznych (np. gdy kilka osób mówi jednocześnie, gdy w pomieszczeniu jest pogłos, hałas itp.), obniżenie koncentracji uwagi, problem z utrzymaniem skupienia na konkretnych, istotnych bodźcach słuchowych, zmęczenie po przebywaniu w głośnym środowisku, bóle głowy, słabe wykonywanie kilkuetapowych poleceń (szczególnie podanych w jednym zdaniu), kłopoty ze zrozumieniem długich rozmów, brak zrozumienia wypowiedzi (np. „słyszałem co powiedziałeś, ale nie wiem co masz na myśli”), słabą pamięć słuchową (trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem usłyszanych informacji), problemy z zapamiętywaniem sekwencji dźwięków, mylenie podobnie brzmiących słów, problem z nauką języka obcego, brak zwracania uwagi na osobę mówiącą, nadmierne zwracanie uwagi na bodźce dźwiękowe, które nie są istotne, zaburzoną intonację (mowa monotonna, cicha lub odwrotnie – bardzo szybka i zbyt głośna), słabsze wyniki podczas testów psychologicznych, pedagogicznych, edukacyjnych, opartych na bodźcach słuchowych, trudności w czytaniu i pisaniu (szczególnie ze słuchu). Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego? Jak podkreśla dr Dorota Szuber, kierownik Podkarpackiego Centrum Słuchu i Mowy Medincus w Rzeszowie, współczesne dzieci spędzają za dużo czasu przy komputerze, tablecie czy smartfonie. Nie rozmawiają z rówieśnikami, z rodzicami czy rodzeństwem, skupiają się tylko na odbiorze informacji drogą wzrokową – za pomocą obrazów. Nie trenują słuchu i słuchania. Jeżeli diagnoza potwierdzi występowanie u dziecka APD, koniecznym jest objęcie go kompleksowym wsparciem terapeutycznym, przebiegającym w trzech podstawowych kierunkach: Poprawa środowiska akustycznego w szkole oraz poprawa jakości słyszanej mowy poprzez zastosowanie systemów wspierających słyszenie (np. systemów FM), Trening słuchowy przeprowadzany pod opieką specjalisty, którego celem jest poprawa sprawności wyższych funkcji słuchowych w oparciu o plastyczność układu nerwowego (np.: Aktywny Trening Słuchowy Neuroflow, Stymulacja Polimodalna Percepcji Sensorycznej metodą Skarżyńskiego (SPPS), Indywidualna Stymulacja Słuchu Johansena (JIAS) czy Terapia Uwagi Słuchowej A. Tomatisa . Terapia pedagogiczna i psychologiczna, która może pośrednio poprawić sprawność uczenia i komunikowania się dzieci z APD. Właściwe wsparcie pozwala na pokonanie trudności, związanych z funkcjonowaniem w szkole, nauką oraz kontaktami z grupą rówieśników. To wszystko z kolei przekłada się na ogólny, prawidłowy rozwój emocjonalno – społeczny. Pomoc dziecku z CAPD w domu. Co może zrobić rodzic? w miarę możliwości należy zredukować wszelkie niepotrzebne szumy i hałasy w domu, dziecko powinno patrzeć na Ciebie, gdy mówisz, zwracaj się do dziecka za pomocą prostych zdań, mów nieco spokojniej, w wolniejszym tempie, za każdym razem upewniaj się, czy dziecko właściwie zrozumiało polecenie, zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się, wzmacniaj pozytywnie poczucie własnej wartości. Pomoc dziecku w szkole. Co może zrobić nauczyciel? zapewnić miejsce w pobliżu nauczyciela w celu ułatwienia udzielania pomocy przy napot ykanych trudnościach (dawanie dodatkowych wskazówek i wyjaśnień), używać wiele pomocy wizualnych, stosować krótkie, proste polecenia i instrukcje słowne; kontrolować, czy dziecko rozumie wydane ustnie polecenia i instrukcje; nie odpytywać ucznia z czytania głośnego, recytowania, śpiewania na forum klasy; kilkakrotnie powtarzać ustne pytania, polecenia i dawać dziecku więcej czasu reakcję; przeznaczać uczniowi więcej czasu na zbudowanie dłuższych wypowiedzi językowych; umożliwiać dziecku patrzenie na twarz i usta osoby mówiącej; polecenia słuchowe dotyczące pracy zleconej uczniowi uzupełniać o wskazówki wzrokowe, podejmować działania stymulujące motywację do nauki, podnosić samoocenę dzieci, wzmacniać pozycję w grupie rówieśniczej z uwagi na duże obciążenie emocjonalne i stres, doświadczane przez uczniów z zaburzeniami przetwarzania słuchowego, stosować przerwy śródlekcyjne, lub przeplatać zadania wymagające większej uwagi oraz wytężonego myślenia, zadaniami łatwiejszymi lub o charakterze utrwalającym, dostosować wymagania w zakresie kompetencji opartych na sprawnościach słuchowo – językowych (w szczególności podczas lekcji języka polskiego, muzyki, matematyki, języka obcego). Specjalistyczne działania terapeutyczne oparte są głównie na indywidualnym treningu słuchowym, wykorzystującym ćwiczenia w zakresie: lokalizacji źródła dźwięków; rozpoznawania dźwięków; różnicowania głośności, długości i wysokości dźwięków; zapamiętywania kolejności usłyszanych dźwięków;rozumienia mowy w obecności werbalnych i niewerbalnych bodźców zakłócających; powtarzania sekwencji słów, zdań w odpowiedniej kolejności; analizy i syntezy słuchowej; uwagi słuchowej; korzystania z cech prozodycznych mowy; rozumienia odsłuchiwanego i samodzielnie głośno odczytywanego tekstu; pisania ze słuchu; naśladowania melodii; różnicowania rytmów; naśladowania rytmu. Wielokierunkową terapię należy rozpocząć jak najszybciej i prowadzić systematycznie w bezpiecznej, przyjaznej dla dziecka atmosferze. Opracowanie mgr Aneta Piotrowska-Sołtys - pedagog Bibliografia: E. Kwaśniok, M. Ławecka: Stymulacja funkcji słuchowych w zaburzeniach centralnych procesów przetwarzania, Forum Logopedyczne, rok 2016, nr 24 A. Paczkowska, J. T. Marcinkowski: Istota zaburzenia przetwarzania słuchowego – niedocenianego problemu zdrowotnego, Hygeia Public Health, rok 2013, tom 48, nr 4 A. Senderski: Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci, Otolaryngologia, rok 2014, tom 13, nr 2 wywiad z dr Dorotą Szuber (Kierownika Podkarpackiego CSiM MEDINCUS) oraz dr hab. n. med. mgr zarz. Piotra H. Skarżyńskiego (Członka Zarządu Centrum Słuchu i Mowy) poświęconych zagadnieniu centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego: Zaburzenia przetwarzania słuchowego Zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD – auditory processing disorder) to nieprawidłowości w przetwarzaniu słuchowym na poziomie neuronalnym, które nie wynikają z zaburzeń funkcji poznawczych i językowych. Zaburzenia przetwarzania słuchowego nie stanowią odrębnej jednostki chorobowej, ale są zespołem objawów wynikających z różnego typu zaburzeń w obrębie ośrodkowej części układu słuchowego i występują pomimo prawidłowej czułości słuchu. Zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Stowarzyszenia Słuchu i Mowy ASHA zaburzenia przetwarzania słuchowego (centralne zaburzenia słuchu) rozpoznaje się w przypadkach, w których co najmniej jedna z poniżej przedstawionych wyższych funkcji słuchowych jest zaburzona: lokalizacja źródła dźwięku różnicowanie dźwięków, w tym dźwięków mowy rozpoznawanie wzorców dźwiękowych analiza czasowych aspektów sygnału dźwiękowego umiejętność rozumienia mowy zniekształconej umiejętność rozumienia mowy w obecności sygnału zagłuszającego (rozumienie mowy w hałasie) Objawy, jakie zaobserwować można u dzieci z APD, to: trudności w rozumieniu mowy w szumie (szczególnie, kiedy kilka osób mówi jednocześnie lub gdy w pomieszczeniu z występuje pogłos) lepsze funkcjonowanie w warunkach jeden na jeden mylenie podobnie brzmiących wyrazów problemy z dłuższym utrzymaniem uwagi i koncentracji słuchowej mimo uważnego słuchania, trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem długich, skomplikowanych poleceń, instrukcji słownych wyłączanie się i zmęczenie przy długotrwałym słuchaniu kłopoty z zapamiętywaniem informacji przekazanej kanałem słuchowym nadwrażliwość na niektóre dźwięki częsta prośba o powtórzenie słyszanej informacji trudności z konstruowaniem płynnych wypowiedzi, ubogie słownictwo monotonna mowa trudności z liczeniem, nauką tabliczki mnożenia, z zapamiętaniem dni tygodnia, miesięcy, dat, godzin, numerów telefonów potrzeba większej ilości czasu na przyswojenie i przetworzenie usłyszanej informacji trudności w różnicowaniu podobnie brzmiących dźwięków mowy, jak np. p/b, t/d , k/g, i błędne ich zapisywanie w dzieciństwie częste wysiękowe zapalenie uszu opóźniony rozwój mowy lub długo utrzymująca się wada wymowy zachowanie podobne jak u dzieci z niedosłuchem. Zaburzenia przetwarzania słuchowego często współwystępują z dysleksją, ADHD, SLI (specyficznymi zaburzeniami rozwoju językowego), opóźnionym rozwojem mowy, autyzmem, Zespołem Aspergera. Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego można przeprowadzić w oparciu o platformę diagnostyczno-terapeutyczną Neuroflow. Ankieta ryzyka APD dostępna jest tu:

centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego forum